Artkolik sanat platformunun kurucusu, yazarımız Nazlı Keçili, rönesans döneminde sanat, kültür ve finans konularında en büyük yönlendirici olan Medici Ailesi’nden söz ediyor.
Tarih, konusu ne olursa olsun o konuya ilginiz var ise ilk olarak öğrenmeniz gereken taraflarından biridir diyebilirim. Bugün gerek sanat gerek coğrafya gerek kültür gerek bilim alanlarında bilgi sahibi olabiliyorsak bunu belgelere dayanan ve neden sonuç ilişkilerini anlamamıza yardımcı olan tarih bilimine borçluyuz. Sanatın da tarihi en az diğer alanlardaki önemi kadar dikkate alınması gereken bir alandır. Bugün çağdaş sanat ve dijital sanat gündem konusu olsa da sanatın nereden geldiği, ilk koleksiyonerleri sanat hayatımızın içine sokan ustaları, söz sahibi aileleri bilmemiz ve bunları merak etmemiz sanatın hangi dönemi ve alanı olursa olsun hepimiz için gerekli diye düşünüyorum.
Bu vesile ile size bugün sanat tarihinde çok önemli bir dönüm noktası olan Rönesans döneminde sanat, kültür ve finans konularında en büyük yönlendirici Medici Ailesi’nden söz edeceğim. 14. ve 17. yüzyıllar arasında Floransa’da yaşamış güçlü ve etkin bir aile olan Mediciler üç papa, Floransa hükümdarı, Fransa kraliyet mensubu yetiştirmiş ve Botticelli’den Donatello’ya, Leonardo da Vinci’den Raphael’e birçok sanatçının maddi manevi hamisi olmuş bir ailedir. Giovanni Bicci de Medici, bankacılık işine giren ilk Medici idi ve Floransa devlet yönetiminde etkinleşti. Daha sonra oğlu Cosimo de Medici 1434 yılında gran maestro olarak Floransa şehir devletinin gayri resmî yöneticisi oldu. Alessandro de’Medici 1537’de ilk Floransa Dükü ünvanını aldı. Babadan oğula büyüyerek çoğalan bu güçleri ile hem ekonomiye çok büyük katkı sağladılar hem de sanatçılara destek vererek tiyatro, resim ve heykel sanatını geliştirdiler. Rönesans döneminin en büyük ustalarından ve rönesansın açılış resmî olarak kabul edilen Venüs’ün Doğuşu (The Birth of Venüs), sanatçısı Sandro Botticelli’nin de birçok işinin sponsoru olan bu ailenin simgesi olan portakal ağaçlarının da eserde yer alması bu gücü destekliyor. Botticelli’nin yine rönesansın açılış resimlerinden İlkbahar da (Spring) aynı şekilde Medici destekli bir eser…. Aile tarafından sipariş edilen Benozzo Gozzoli’nin 1549 yılında yaptığı bir freskoda, Medici Ailesi’nin fetihleri konu alındığını görürüz. Resim aynı zamanda İncil’deki üç adamın Toskana kırlarında tasvirini göstermektedir.
Resimlerin dini tasvirleri içermesinin yanı sıra Rönesans’ın getirisi hümanizmi de Medici Ailesi’nin siparişlerinde görmemiz mümkün. Medici Ailesi’nden Lorenzo’nun Michelangelo’dan istediği çalışma ile Vatikan’daki Sistine Şapeli’nin duvarına dünyaca ünlü The Last Judgement eseri yapılmış. Medici Ailesi’nin diğer üyeleri gibi Lorenzo da himayesindeki sanatçılardan tanrı merkezli sanattan uzaklaşıp insan merkezli çalışmalar yapmalarını istiyor. Bu istek Rönesans döneminde ilk defa tanrıdan çok insan ile ilgilenilmesi ve hümanizmaya yönelmede büyük rol oynuyor. Bu dönemde yenilik olarak sergiler yapılmaya başlanıyor ve aile bu sergilerde geçmişte yaşamış ustalara saygıyı ön plana alıyor. Üstelik yapılan sergileri katalog haline getirerek arşiv bilimine de katkı sağlıyorlar. Resim sanatının yanı sıra edebiyata da destek veren aile yine Lorenzo zamanında Homeros’un eserlerinin de yazıya dökülmesini sağlıyor ve bunlar ile yetinmeyip Avrupa, Yakın Doğu ve Alman manastırlarından kitaplar ve el yazmaları getirterek dönemin en büyük kütüphanesini kuruyor. Vatikan Kütüphanesi olarak 100 yıl sonra açılacak olan kütüphane bu açıdan bir rol model görevi görüyor.
Biliyorsunuz, Rönesans Avrupa’da 25 milyon insanın ölümünden sorumlu kara vebadan sonra ortaya çıkmış ve sanattan bilim ve sanayiden dine yeniden doğuş dönemidir. Kilisenin gücü azalmaya başlamış, sanatın değeri artmış eski Yunancadan eserler tercüme edilmeye başlanmış ve halk aydınlanmaya doğru adım atmıştır. Medici Ailesi tüccarlardan asillere ve kraliyet üyelerine birçok ismin finansal kontrolünü sağlasa da sanatın sadece zenginlerin elinde olmasından rahatsızlık duymuş ve sanata yatırım yapıp kiliseye ve halka açmanın kendileri için cennete bir gidiş olarak görmüşlerdir. Ailenin sahip olduğu büyük güç hem çevre hanedanlarının Medicileri yıkma teşebbüslerine hem de aile içi sıkıntılara da dönem dönem sebep olsa ve hanedanın Avrupa finans ve kültür sanat alanında iniş ve çıkışlarına sebep olsa da Floransa’nın Rönesans’a öncülük eden merkez durumuna gelmesine mani olamamışlardır.
Bugün Medici ailesinin sanat tarihine etkisi ve kazandırdıklarını görmek için Floransa’ya hiç gitmediyseniz gitmenizi ve o Floransa ışığı dedikleri aydınlığı canlı gözle görmenizi, tabii gittiyseniz de Medici Ailesi’nin tarihini okuyup tekrar gitmenizi öneririm. Bugün koleksiyonlarının birçoğunu Uffizi Gallery’de görebileceğiniz bu ailenin hakkında daha çok bilgi edinmek isterseniz Medici dizisini seyretmenizi tavsiye ederim. Ayrıca aile hakkında birçok kitap yazılmış. Matteo Strukul’ın ‘Medici-Floransa’nın Efendileri’, Theresa Breslin’in ‘Medici Mührü’, Paul Stathern’in ‘The Medici’ ve Christopher Hibbert’den ‘The House of Medici’ tavsiye edeceğim kitaplar. Rönesans sanatını hissediyorsak, bunun sebebinin Floransa ve Medici Ailesi olduğunun farkına varmamız dileğiyle…